Montessori Eğitim Modeli Nedir Evde Uygulanabilir mi?

Gelişim dönem özellikleri hakkında ayrıntılı bilgi edinin. Bu size, çocuğunuzun yaşa bağlı ihtiyaçları ve zevk-merakları hakkında ipucu sağlayacaktır.

Montessori metodu eş zamanlı ve bütünsel öğrenmeyi sağlar.

Montessori metodunun kurucusu 1870 yılında İtalya’da dünyaya gelen ve İtalya’nın ilk kadın doktoru ünvanını alan (1896) Maria Montessori’dir. Montessori metodu çocukların doğal gelişimlerini gözleyen ve destekleyen, devrim niteliğinde bir metottur. Montessori metodu çocukların yaratıcılık, problem çözme becerisi, muhakeme ve zaman yönetimi becerilerinin gelişmesine yardımcı olarak, onları sosyal ilişkilerin mevcut olduğu gerçek dünyaya hazırlamaktadır. Metot kapsamında temel amaç, çocukların genel yaşamsal beceri öğretiminin en sağlıklı şekilde verilmesi ve bu süreç içerisinde çocuklara güçlü bir kişilik ve öz denetim kazandırılmasıdır.

Maria Montessori, bilgi edinmenin ön koşulunun ancak duyuların sayesinde oluşacağından emindir ve zihinsel gelişmenin duyu algılamasına bağlı olduğunu düşünmektedir. Çocuk, somut materyallerle ve somut aktivitelerle en kolay şekilde öğrenir. Eller, özellikle geçerli olan duyular ve motorik için de önemlidir. Çünkü eller zekanın gelişmesinin temsilcisidir. Duyular ve hareket, zihnin araçlarıdır. Zihin onlar sayesinde gelişir. Buradan yola çıkarak Montessori özel materyaller geliştirmeye çalışmıştır.

Montessori metodu bütünsel öğrenmeyi sağlamaktadır. Temel alınan düşünce biçimi; ancak zihin, ruh ve beden birlikte faaliyette olursa, yani zihin, beden ve kalp eş zamanlı işleme konulursa insanın gelişebileceğidir. Montessori metodu çalışmalarında 3 temel prensip mevcuttur; çocuğun bireyselliği, bağımsızlığı ve bütünselliği. Montessori uzmanları, metodun bir yaşam şekli olarak ev ortamında bebeklik itibarıyla uygulanabilir olduğundan, iki yaşta ise tam anlamıyla ev çalışmalarına başlanabileceğinden ve üç yaşta da Montessori metodunun uygulanmakta olduğu okul öncesi eğitim kurumlarına başlanmasının sağlıklı olacağından söz etmektedirler.

Montessori uygulama alanları ve araçları:

Günlük hayat uygulamaları: Günlük hayat araçları çocuk için ev ve okul arasında rahat bir geçiş sağlar. Bu araçlar çocuğun evde her zaman rastladığı araçlardır. Günlük araçların taklitleri yerine, biz yetişkinlerin kullandığı, gerçek formların kullanılması uzmanlarca tavsiye edilmektedir. Bu süreç içerisinde çocuk çalışacağı aracı seçmeyi, çalışacağı yere aracı getirmeyi, çalışma sonunda ise etrafı toplamayı öğrenir. Bu öğrenim süreci, dikkat, el-göz koordinasyonu, sınırlar, öz denetim ve dolayısı ile öz saygının gelişimini desteklemektedir.

Duyusal uygulamalar: Duyu araçlarının amacı çocuğun duyularını etkileyerek çalıştırmaktır. Bu süreç içerisinde, yaş dönemi kapsamında sağlanmak istenilen, kavram bilgilerini çocuğun dokunarak, gözleyerek, tüm duyu organları ile hissederek-deneyimleyerek öğrenmesi ve öğrenmenin kalıcılaşmasıdır.

Matematik: Araçlar sade ve rahatça anlaşılabilen araçlardır. Çocuklar matematiği zor olduğu ön yargısı ile değil, bir çeşit oyun olarak öğrenir. Önemli olan başarı değil, matematiksel kavramların ve matematiğin mekanizmasının öğrenilmesidir. Matematik araçları sayılar, matematik işlemleri ve matematiksel olguları anlatan araçlardan oluşur. Her bir araç birbirini takip eder ve matematiksel bilgiyi parça parça ve bir bütünlük içerisinde çocuğa aktarır.

Dil: Dil insanın iletişim kurması, kendini ifade etmesi ve düşünebilmesi için sahip olduğu en önemli beceridir.  Montessori metodunda çocuklar önce bir dili oluşturan sesleri tanırlar ve bu seslerin ifade ettiği şekilleri, yani harfleri öğrenirler. Okuma bu şekillerin seslendirilmesi işlemidir.  Fakat asıl önemli olan; okuduğunu anlama aşamasıdır. Okumayı söken çocuğa vakit kaybetmeden anlayabileceği metinler verilir ve benzerlerini kendisinin de oluşturması için çalışmalar sunulur.

Metoda dair tüm bilgilerin yanı sıra en önemli olanın anne babaların, çocuklarının öğrenme süreçlerinde sergilemekte oldukları davranışlar olduğu unutulmamalıdır. Bir diğer önemli not ise, bu öğrenme metodunun yaşantısal öğrenmenin altını çiziyor oluşunun sınırsızlık olarak algılanmaması gerekliliğidir. Çocuklar kural ve sınırlara ihtiyaç duyarlar!  Ayrıca, çocuklara karşı günün sonunda sert çıkışlarda bulunma olasılığınızı, ev ortamınızı ve kurallarınızı önceden hazır ederek en aza indirgeyebileceğiniz de unutulmamalıdır.

Avrupa’da oldukça yaygın olan Montessori okulları ülkemizde de artış göstermektedir. Özel okulların yanı sıra devlet bünyesinde de bir takım çalışmalar yürütülmektedir. Elbette başarısı kanıtlanmış bu ve bunun gibi birçok sistem mevcuttur. Ancak asıl olanın anne baba sevgisi ve onların evlatlarına gösterdikleri gönüllü emekleri ile işini severek yapan eğitimciler olduğunu düşünmekteyim. Her iyi eğitimcinin 0-6yaş dönemimin önemine vakıf olduğu, çocukları sorgulamaya teşvik edeceği  ve sınırlar dahilinde, deneyimleyerek öğrenmeye  alan oluşturacağı  inancı ve umuduna sahibim.

Ev-aile ortamında Montessori felsefesi adına anne babalara öneriler

Montessori eğitim modeli aslında bir yaşam felsefesidir. Bu felsefe kapsamında aile ortamınızda üzerinde durulması uygun olan maddeler aşağıda belirtilmektedir. Öncelikli olanın, daha önce de sözü edildiği üzere, çocuğa sunulacak etkinliklerin gerçek objeler eşliğinde olmasıdır.

• Montessori ve diğer eğitim sistemleri hakkında bilgi edinin.
• İnsan canlısı gelişim dönem özellikleri hakkında ayrıntılı bilgi edinin. Bu size, çocuğunuzun yaşa bağlı ihtiyaçları ve zevk-merakları hakkında ipucu sağlayacaktır.
• Çocuğunuzu, onu rahatsız etmeden gözlemleyin. Onu tanımaya çalışın.
• Çocuğunuzun giysi dolabında, ona seçim hakkı tanıdığınızda, sizin için sorun olmayacak giysiler bulundurun.
• Çocuğunuzun iyi uyuduğundan emin olun.
• Uykuya geçiş ritüeliniz sevgi dolu olsun.
• Cezadan kaçının
• Kitap okuyun, çocuğunuzu ancak böylelikle okumaya teşvik edebilirsiniz.
• Çocuğunuza ait bir kütüphane oluşturun.
• Okula zamanında götürün ve zamanında okuldan çocuğunuzu alın.
• Çocuğunuzun yaş seviyesi müsaade ettiğince öz bakım ihtiyaçlarını karşılamasını sağlayın.
• Mümkün ise çocuğunuz ile birlikte bir bitki ve/veya hayvan yetiştirin.
• Mümkün olduğunca TV ve teknolojik ürün kullanımına dair kısıtlamalarınız olsun. Fakat, bu ürünlerden mahrum kaldığı saatler için eğlenceli alternatifler oluşturmayı da ihmal etmeyin.
• Sorumluluklar verin.
• Kendini korumayı öğretin.
• Ev adresiniz, telefon numaranız, anne ve baba adını öğrenmesini sağlayın.
• Aile hikayelerinizi sıklıkla çocuğunuza anlatın.
• Sağlıklı beslenmeye teşvik edin.  Öncelikli olarak örnek olun!
• Yemek alışverişi yaparken, besinler hakkında konuşun.
• Trafikte giderken, çevrenizdekiler hakkında konuşun.
• Spora yönlendirin.
• Erken yaşta yüzme öğretin.
• Doğal ortamlarda, gönlünce hareket etmesine müsaade edin.